HISTORIA SZKOŁY

Z rozmów z najstarszymi mieszkańcami Różanki i Stawek wynika, że początek szkolnictwa w Różance dała Hrabina Zamoyska. Miała ona trzy siostry na wychowaniu i jedną z nich przygotowywała do prowadzenia szkoły. Z jej inicjatywy około 1900 roku  została zorganizowana tajna szkoła pod nazwą „Ochronka” . Była  całodzienna.  Uczono w niej robót ręcznych,  czytania i pisania w języku polskim. Nauka odbywała się od  grudnia do kwietnia. Dzieci uczęszczały dobrowolnie. Nauczycielkami były wychowanki Hrabiego Zamoyskiego – Marysia /nazwisko nieznane/, Jankiewicz Regina, Kozłowska Maryla. Często carska policja szukała w szkole polskich książek. Gdy je znaleziono Zamoyski „łapówkami” i przekupstwem łagodził sprawę.

W tym czasie założona została szkoła rosyjska /cerkiewna/ przez popa prawosławnego Wielawskiego. Nauczycielką tej szkoły była jego córka – Wielawska. Szkoła posiadała trzy oddziały. W czasie I-ej wojny światowej budynek został zniszczony. „Ochronka” została przeniesiona do pawilonu przy bloku z bramą.

W 1905 roku nastąpiła liberalizacja i przy szkole rosyjskiej uczony był nadobowiązkowo język polski. Obok cerkwi w drewnianym budynku była szkoła żeńska . Taki stan trwał do 1914 roku.

Dzięki staraniom Oreńczuka Jana ze Stawek i Bibinki Jana z Różanki w 1916 roku została utworzona szkoła polska – dwuklasowa. Pracowały w niej Jankiewiczówna Regina i Szulcowa Helena.

Od 1919 roku polska szkoła zaczęła coraz lepiej funkcjonować. Poszczególne klasy znajdowały się w wynajmowanych prywatnych domach – Pana Majewskiego, Daciuka, Lejko Adama ,na Stawkach w starym sklepie i w Różance w pawilonie przy bloku z bramą.

W 1926 roku zostały połączone szkoły w Różance i Stawkach. Szkoła stała się czteroklasowa o sześciu oddziałach.

W 1929 roku została utworzona szkoła pięcioklasowa, a w 1932 roku sześcioklasowa o siedmiu oddziałach. Nauczyciele i kierownicy szkoły ciągle ulegali zmianie.

W okresie międzywojennym szkoła mieściła się w wynajętych wiejskich domach, a częściowo w folwarku. Warunki lokalowe były złe. Każda klasa uczyła się w innym budynku. Dopiero w roku 1933 wszystkie klasy zlokalizowano w budynku dworskim.

Szkoła utrzymywała stały kontakt ze społeczeństwem. Nauczyciele współpracowali ze starszą młodzieżą z Koła Młodzieży Wiejskiej, ze Strażą Pożarną oraz Kółkiem Rolniczym. Funkcjonowały zespoły samokształceniowe, artystyczne, kapele na instrumenty dęte. Wystawiano „Wesele Różanieckie” zarówno we wsi jak i na scenach lubelskich.

Dużą pomocą szkoły były Opieki Szkolne i Dozór Szkolny, który kładł szczególny nacisk na realizację obowiązku szkolnego, dlatego też w roku 1934 na 283 uczniów do szkoły nie uczęszczało tylko 4 co dawało 92% frekwencji.

Już wówczas działały organizacje szkolne a szczególnie, Spółdzielnia Uczniowska, która zaopatrywała w podręczniki szkolne i pomoce naukowe. Spółdzielnia zaczęła się rozwijać, w roku 1935 pokryła koszt wycieczki do Gdyni dla dziesięciu najlepszych uczniów.

W 1932 roku przy komasacji wsi Różanka szkoła uzyskała 1 ha ziemi na plac pod własny budynek.

W okresie okupacji w latach 1939-1944 istniała Polska Szkoła Powszechna i Ukraińska Szkoła Powszechna. Lokal polskiej szkoły kilkakrotnie zajmowany był przez wojsko, które w dużej mierze zniszczyło wnętrze szkoły. Oprócz ławek nic nie ocalało. Również ludność ukraińska niszczyła i grabiła przedmioty, które gromadzono przez te wszystkie lata. Najtrudniejszy był rok szkolny 1940/1941. Część miejscowej ludności posłała swoje dzieci do szkoły ukraińskiej, a pozostałe dzieci w ogóle nie uczęszczały do szkoły. Po upadku wojsk niemieckich szkoła zaczęła ponownie „stawać na nogi”. Kierownikiem nadal był Czarnecki Mieczysław, a nauczycielami Czarnecka Jadwiga, Remiszewska Szczęsna i Marciocha Władysław.

Warunki materialne szkoły były bardzo ciężkie – brak opału, książek, pomocy naukowych. Jednak ta sytuacja nie zniechęciła społeczeństwa i pracowników szkoły. Szkoła istniała nadal.

Nowy rok szkolny 1945/1946 rozpoczęto już w sierpniu. Wszyscy solidnie zabrali się do pracy (bielenie sal, naprawa pieców, zbiórka podręczników). Szkoła na nowo zaczęła tętnić życiem.

Kompletowano bibliotekę szkolną , działało PCK, które przygotowywało drugie śniadanie dla uczniów oraz koło artystyczne, które organizowało części artystyczne na Rocznicę Wielkiego Października i Święto Pracy. W miesiącach zimowych zorganizowano dla młodzieży kurs, aby mogli uzyskać świadectwo ukończenia klasy siódmej Szkoły Powszechnej.

W roku 1946/1947 znacznie poprawił się byt szkoły. Mimo, iż podręczniki posiadały wszystkie dzieci, to klasy i sprzęt wymagały uzupełnień. Odbywały się częstsze spotkania z rodzicami i prace pozalekcyjne z młodzieżą w świetlicy. Najwięcej zaangażowania w tę pracę włożył nauczyciel Bylicki Stanisław.

W 1946 roku ostra zima i brak opału spowodowało, że młodzieżą szkolną musiał zająć się lekarz. Przydzielono dawki tranu dla poprawy odżywiania. Dla członków PCK urządzono kurs sanitarno – higieniczny. W tym też roku dziesięciu uczniów ukończyło klasę siódmą, a ośmiu z nich dostało się do szkoły średniej, bowiem istniała już wówczas Średnia Szkoła Rolnicza typu internatowego, w której uczyło czterech nauczycieli.

Po ogłoszeniu ustawy z dnia 7-go kwietnia o likwidacji analfabetyzmu natychmiast przystąpiono do jej realizacji „Ani jednego analfabety w Polsce”. ustawa obejmowała wszystkich od 14 do 50 roku życia. W Różance tymi sprawami zajął się członek ZSL prezes ZSCH Wieliczko Antoni.

W roku szkolnym 1952/1953 wyznaczono na szkołę parterowy budynek w parku z czterema pomieszczeniami, bez korytarza i szatni. Z dobrowolnych składek rodziców zakupiono do szkoły aparat radiowy.

W 1954 roku szkoła doczekała się budowy nowego budynku szkolnego. W kwietniu rozpoczęto kopanie fundamentów i praca postępowała bardzo szybko. Środowisko szkolne i wszystkich mieszkańców Różanki ogarnęła radość. Z entuzjazmem, w czynie społecznym pomagali zarówno rodzice jak i dzieci. Mury szkoły szybko rosły. W między czasie w Różance powstało kino stałe, gdzie dwa razy w tygodniu były wyświetlane filmy.

Komitet Rodzicielski postanowił wykopać przy szkole studnię, ogrodzić plac szkolny i doprowadzić energię elektryczną. Jednak te prace musiały być wykonane we własnym zakresie i dlatego na zebraniach gromadzkich w Stawkach, Różance i Konstantynie zebrano składkę po 50 zł  od rodziny. Resztę pieniędzy zdobyto z urządzonych na ten cel kilku imprez charytatywnych. W pracach tych największe zasługi położyli Łobko A., Stupka J., Wołczuk J. Na wiosnę budynek był już przykryty dachem, a przez całe lato trwały prace wewnątrz. Wykonawcą było Powiatowe Przedsiębiorstwo Budowlane we Włodawie, inwestorem Wojewódzki Wydział Oświaty w Lublinie, kierownikiem budowy Sakacz Konstanty. W ostatnich dniach sierpnia 1956 roku przekazano budynek do użytku. Na uroczyste otwarcie przybył przedstawiciele Wydziału Oświaty, prasy, partii, organizacji społecznych, samorządu. Rodzice i dzieci w gorących słowach wyrażali wdzięczność władzom Polski Ludowej za ich troskę o oświatę.

Naukę rozpoczęto w nowych, doskonałych warunkach. Ilość klas dostosowana do liczby oddziałów, klasy duże, jasne, korytarze wygodne, pomieszczenia pomocnicze oraz sala gimnastyczna wyposażona w sprzęt do ćwiczeń.

W ramach inwestycji szkoła otrzymała 35.000 zł. na zaopatrzenie w sprzęt i pomoce naukowe. Z tego funduszu zakupiono nowe ławki, przyrządy gimnastyczne i zradiofonizowano szkołę. Wprowadzono zmianę obuwia, co początkowo budziło niechęć rodziców.

Nadal jeszcze trzeba było włożyć dużo pracy na zagospodarowanie obejścia wokół szkoły. Rodzice chętnie podjęli się tych zadań : wkopali słupy do przyłącza, wykopali doły na słupy do ogrodzenia, zacementowali i rozciągnęli siatkę ogrodzeniową (01.05.1956.). Najwięcej trudności sprawiło Zjednoczenie Zbytu Energii Elektrycznej, ale dzięki rodzicom i pomocy Pana Łobko pokonano ten problem.

W okresie od listopada do stycznia zbudowano budynek gospodarczy i ustępy. Zwiększono liczbę etatów do pięciu. Szkoła otrzymała z Wydziału Oświaty sporo pomocy naukowych, nowy sprzęt i książki do biblioteki.

Wiosną 1964 roku młodzież klas starszych obsadziła z dwóch stron plac szkolny żywopłotem z morwy i bzu. Przy wejściu na podwórze szkolne Komitet Rodzicielski wmontował bramę. Wspólnie z Prezydium Gromadzkiej Rady narodowej podjęto uchwałę o rozpoczęciu tynkowania budynku. Na ten cel ludność ustaliła kwotę w wysokości 50 zł  od rodziny. Budynek otynkowano w 1961 roku. W tych pracach wyróżnili się Pan Łobko Adam i Wieliczko Helena.

W grudniu 1962 roku zakupiono telewizor. Młodzież i starsi trzy razy w tygodniu przychodzili oglądać programy telewizyjne. Już wówczas pracowało sześciu nauczycieli.

W latach późniejszych szkoła uzyskała nowe pomoce naukowe. Gabloty w pracowni fizycznej wypełniły się. powstała myśl stworzenia pracowni do zajęć praktyczno – technicznych w budynku gospodarczym.

W latach 1965/1966 opiekunem szkoły została Spółdzielnia Produkcyjna w Różance. Od listopada do maja w szkole organizowany był kurs wieczorowy dla dorosłych programem klasy siódmej.

W 1967 roku szkołę przekształcono na ośmioklasową. Ciągle rosły potrzeby szkoły, które powoli były pokonywane.

W następnych latach systematycznie poprawiano warunki techniczne funkcjonowania szkoły. W roku 1985 zbudowane zostało przyłącze centralnego ogrzewania z kotłowni rejonowej w Różance, a w roku następnym zostało wymienione ogrzewanie z piecowego na centralne. W związku z brakiem wystarczających funduszy na ten cel powołano społeczny komitet w składzie : Kasztelan E. Kaliszuk, K. Wawryszuk E., który zorganizował zbiórkę pieniędzy wśród mieszkańców Różanki i Stawek. Ponadto wszyscy rodzice wykonali wiele prac społecznych przy wykonywaniu instalacji c.o. W roku 1990 została wymieniona stolarka okienna i drzwiowa, w tym też roku szkoła jako jedna z pierwszych w okolicy Włodawy wzbogaciła się o komputer AT i powstało koło komputerowe. W związku z dużą liczbą  dzieci (215) i bardzo złym stanem ubikacji zewnętrznej, Komitet Rodzicielski podjął decyzję o konieczności rozbudowy szkoły, w tym celu powołał Społeczny Komitet Rozbudowy Szkoły w składzie : przew . A Lis, członkowie: Lesiuk Z., Czajkowski F., Wieliczko B. skarbnik : Gąsiorowska Bogumiła. Komitet zgromadził fundusze, opracował dokumentację i rozpoczął rozbudowę mając gwarancje finansowe z kuratorium, gminy i innych funduszy centralnych. To pozwoliło skutecznie prowadzić inwestycję przez firmę budowlaną i terminowo zakończyć budowę w roku 1994. Szkoła wzbogaciła się o dwie sale lekcyjne, magazynki oraz zadowalającą liczbę  sanitariatów estetycznie wykończonych.

W 2007 roku powstał Klub Przedszkolaka , który obecnie nosi nazwę Punkt Przedszkolny i mieści się w budynku szkoły. W 2009 roku powstał  Uczniowski Klub Sportowy „Płomyk”.

W 2010 roku wybudowano utwardzony parking. Wiosną  tego samego roku przygotowano teren pod trawiaste boisko szkolne. Natomiast jesienią rozpoczęto zmianę pokrycia dachowego starego budynku szkoły z eternitu na blacho-dachówkę. Koszt inwestycji wyniósł 200 000 zł. Prace zakończono w maju 2011 roku. W tym samym roku,  w ramach rządowego programu utworzono Bezpieczny plac zabaw. Inwestycja pochłonęła łącznie z dofinansowaniem ok. 120 000 zł.

W 2012 roku ocieplono strop starego budynku szkoły co zdecydowanie poprawiło warunki termiczne w szkole. Wiosną 2012 roku poprawiono nasadzenia zieleni wokół terenu szkolnego. W celu wspomagania funkcjonowania pracy szkoły powołano Stowarzyszenie Nauczycieli i Rodziców Nasza Szkoła w Różance.

Jesienią 2014 roku , wykorzystując środki przeznaczone na rozwój obszarów wiejskich , utworzono pierwszą w gminie siłownię zewnętrzną.